Bas Gitar Bileşenleri

Gövde

                Basgitarın gövdesi, köprü yardımıyla ses titreşimlerinin aktarıldığı bir rezonans tahtasıdır. Bu tahtanın yapıldığı ağacın türü, destekleyeceği frekansların aralığını belirler. Bu titreşim aralığı da gitarın tonuna etki eden değişkenlerden biridir. Gövde üzerinde uygulanan farklı şekillerin ses üzerinde bir etkisi yoktur.

Başlıca ağaç çeşitleri ve karakteristiklerini şöyle sıralayabiliriz:

Alder (Kızıl Ağaç): Ton karakteristiği olarak oldukça parlak hafif ve çok çok pahalı olmayan bir ağaçtır. Çok yoğun olmamasına rağmen iyi bir sustaine sahiptir.

Mahagony (Maun): Oldukça ağır biraz daha bas seslere sahip ve bol sustainli bir tona sahiptir. Sert dolgun tonlar bu agacı tanımlamak için söylenebilir.Sert ve karanlık ton için biçilmiş kaftandır.Ayrıca jazz ve blues için de yaygın olarak tercih edilir.

Basswood (Ihlamur): Gitar gövdelerinde yaygın kullanılan bir ağaç çeşididir. Kızıl ağaç ile benzer özellikleri taşır. Parlak bir tınıya sahiptir. Hafif ve estetik olmasıyla öne çıkan bu ağacın tonuda oldukça güzel yumuşak ve sıcak tonlar elde etmek için uygundur.

Ash (Dışbudak): Sustain kalitesi ile bilinen sert ve çok parlak tonlu bir gövde ağacıdır.

Sap ve Klavye

Basgitar sapı, Sap ve Klavye olarak genellikle iki parçadan oluşmaktır. Basgitarın sapı, Gitarın tonu üzerinde ikinci en büyük etkiye sahip parçadır, gitar saplarında ve klavyesinde kullanılan başlıda ağaç çeşitleri, Maun, Akçaağaç dur. Akçaağaç çok sert bir ağaç olmasından dolayı akçaağaç kullanılan saplarda, klavye için ayrıca bir ağaca ihtiyaç duyulmaz. Akçaağaç dışındaki saplar için genellikle klavye olarak Gül veya Abanoz ağacı tercih edilir.

Gİtarlarda kullanılan en yaygın sap şekİllerİ:

U Şeklinde Genellikle Kalın Saplarda kullanılır, başparmağını çok kullananlar için idealdır.	Yumuşak V Başparmağı yerleştirecek kadar oval, üst perdelerde rahat çalmak için hafif V.	Oval C Şekli Birçok çalım tarzı için uygundur.	Sert V Başparmağın sabitlenmesini kolaylaştırır.	Modern Düz-Oval	Orta V Genellikle country ve blues çalan kişilerin tercihidir.

Buradaki sap şekilleri genellikle elektrik gitarlar için yaygın kullanılmakta, basgitarlar için daha çok Oval C veya Modern Düz-Oval kullanılır. Burada önemli olan çalacağınız gitarın sap şeklinin elinize düzgün oturması ve rahat hissettirmesidir. Aynı şekilde gitarın ölçek uzunluğu, sap uzunluğunu direk etkileyen bir faktör olduğundan, çalarken rahat edilecek ölçek uzunluğunu seçmek önemlidir. Ölçek uzunluğu küçüldükçe, perde araları kısalacağından, uzun ölçekli basgitarlara göre ilk 7 perde kullanımı daha rahat olacaktır.

Basgitar klavyeleri, genellikle 20, 21 veya 24 perdeden oluşur. Her perdenin eşiğe olan uzaklığı basit bir matematik formülü ile hesaplanır.

Gitar eşiği ile köprü arasındaki mesafeye Ölçek Uzunluğu (Scale Length) denir. Standart bir basgitarın ölçek uzunluğu 34 inçtir (86cm). Küçük ölçekli basgitarlar 30 inç (76cm), ekstra uzun ölçekli basgitarlar ise 36 inç (91cm) yapılmaktadır. Ölçek uzunluğu aşağıdaki şekilde gösterildiği gibi eşik ile köprü arasındaki mesafeyi gösterir.

Basgitar sapının gövdeye monte edilme şekli gitarın sustain’ini etkileyen bir diğer faktördür.

• Bolt-On (Vidalı): Sap gövdeye vida ile tutturulur, ayarlaması kolaydır, sapda ciddi bir sorun olması durumunda tüm sap yenisi ile kolayca değiştirilebilir.
• Set Neck (Yapıştırılmış): Sap ve gövde ayrı ayrı üretilir, fakat sap gövdeye yapıştırıldığı için çıkarılması ve ayarlaması pek mümkün değildir, bu tarzın sustain’i artırdığı bilinir.
• Neck-Through-Body: Gövdenin ortası ve sap tek parça halinde üretilir ve gitarın gövde kısmı için iki ayrı parça monte edilir. Bu gitarlar en iyi sustain üreten gitarlardır. Sap değişim imkanı yoktur.

Perde Modellerinin Sap Üzerinde Yerleşimi:

Truss-Rod

                Gitar sapının içerisine yerleştirilmiş demir ayar çubuğuna Truss-Rod denir. Truss-Rod Sayesinde sap eğriliği kontrol altında tutularak, tellerin oluşturduğu gerilime karşı yönde bir direnç sağlanarak sapın istenilen şekilde durmasını sağlanır. Hava değişiminden dolayı sap ayarı düzenli olarak kontrol edilmesi gerekir.

SAP EŞIĞI

                Basgitarın sap kısmında bulunan, tellerin düzgün bir şekilde köprüye iletilmesini sağlayan sap köprüsüdür. Sap eşiğinde dikkat edilmesi gereken önemli bir konu, tel yuvalarının V veya kare şeklinde değil, tam olarak teli kavrayacak şekilde ve genişlikte olmasıdır. Sap eşiği genellikle kemik, plastik veya pirinçten üretilmektedir. Sabit modeller olduğu gibi, resimde görüldüğü gibi yüksekliği ayarlanabilen modeller de mevcuttur.

KÖPRÜ

Tellerin toplu kısımlarının bağlanma noktası olan köprü, üzerinde yatay olarak bulunan entonasyon ayar vidaları ve gitara dikey olarak bulunan köprü yüksekliği ayar sisteminden oluşur. Temel işlevi, tel üzerinde meydana gelen titreşimleri önce gövdeye iletmek, daha sonra da oradan gövde tahtasının rezonansı ile geri dönen titreşimleri tele göndererek sürekli ve uzayan bir ses sağlamaktır. Genellikle kromdan üretilir. Basgitarlarda genellikle iki tarzda köprü kullanılmaktadır.

• Teller direk olarak köprü üzerine monte edilir. (Standard Through - Bridge)
• Teller önce gövdede bulunan deliklerden geçirilerek gövdenin altından köprüye bağlanırlar. (String-Through Body)

Köprüler tellerdeki titreşimi gövdeye aktaran en önemli gitar bileşeni olduklarından, telle olan birleşim noktalarında, teli ne kadar iyi kavradıkları çok büyük önem taşır. Ayrıca, gitarın tel yüksekliği ve entonasyon ayarı yine köprü üzerinde yapılmaktadır.

Gürhan Çağın